INFORMACJE OGÓLNE: Zgodnie z oceną, reakcje nadwrażliwości na leki (RNL) są powodem 3-6% wszystkich przypadków hospitalizacji i powstają u 10-15% hospitalizowanych pacjentów, co powoduje rozwój ciężkiego przebiegu choroby, długotrwałą hospitalizację oraz wzrost ryzyka zgonu.

CEL: 1) rozpatrzenie reakcji nadwrażliwości na leki w zależności od mechanizmu reakcji alergicznych i niealergicznych; 2) ustalenie immunopatogenezy różnych RNL; 3) zaproponowanie nowych algorytmów laboratoryjnych diagnostyki alergicznych i niealergicznych RNL

MATERIAŁY I METODY: Z klinicznego punktu widzenia RNL można klasyfikować jako: a) reakcje natychmiastowe (pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, anafilaksja etc.); b) reakcje opóźnione: wysypka plamkowo- grudkowa, zespół Stevensa-Johnsona/zespół Lyella, reakcje na leki z eozynofilią i objawami systemowymi, układowe zapalenia naczyń i cytopenia. Diagnostyka laboratoryjna RNL zaczyna się, z reguły od testów in vivo (punktowe alergiczne testy skórne typu prick/punktowe testy skórne albo testy podskórne lub prowokacje lekowe) i dalej kontynuowana jest poprzez wykonanie testów in vitro (metody radioimmunologiczne, test immunofluorescencyjny, cytometria przepływowa).

WYNIKI: Proponujemy nowe trendy i układy diagnostyki zróżnicowanej RNL. Testy in vitro na natychmiastowe reakcje alergiczne IgE-zależne 1) tryptaza; 2) histamina; 3) specyficzne IgE; 4) testy komórkowe in vitro – test aktywacji bazofilow, CAST-ELISA; dla specyficznych reakcji na leki poprzez pośrednie limfocyty Т 1) klasyczny test transformacji limfocytów z określeniem indeksu stymulacji; b) współczesna analiza metodą cytometrii przepływowej z pomiarem ekspresji markerów powierzchniowych aktywacji bazofili; 2) ELISpot, określający liczbę komórek, uwalniających odpowiednie cytokiny oraz cytotoksyczne markery; 3) ELISA do pomiaru cytokin. Testy in vitro na reakcje niealergiczne: 1) biochemia metabolizmu wątrobowego i nerkowego; 2) określenie poziomu metabolitów kwasu arachidonowego – leukotrienów, prostaglandyn; 3) składowe dopełniacza C3a, C5a, C5b-9; bradykinina; czynnik XII krzepnięcia krwi; 4) IgG; 5) infekcje; 6) aktywne produkty stresu oksydacyjnego i nitrozacyjnego etc.

WNIOSKI: Dla różnych endotypów RNL istnieją swoiste cechy oraz specyficzne mechanizmy dla każdego fenotypu. Jako podstawę diagnostyki in vitro należy brać nowe technologie laboratoryjne. Wyniki rozmaitych badań laboratoryjnych na temat diagnostyki RNL mogą być uwzględniane przy wyborze odpowiedniego leczenia.

Słowa kluczowe: reakcje nadwrażliwości na leki (RNL), IgE-zależne RNL, specyficzne RNL poprzez pośrednie limfocyty Т, niealergiczne reakcje na leki